Miejsca związane z konfederacją barską
Januszkowice – „konfederacki” obraz Matki Bożej
Przeglądając wydawnictwa regionalne, czasami trafiamy na skromną wzmiankę o wydarzeniach nas interesujących. Zupełnie przypadkowo znaleźliśmy konfederacki ślad we wsi Opacionce, położonej na południowy wschód od Brzostku. W opracowaniu księdza Bogdana Stanaszka1, Brzostek i jego okolice2, w rozdziale „Opacionka” znajdujemy króciutką, ale jakże ważną informację:
Niedaleko Gogołówki przy drodze Brzostek – Frysztak zachował się dwór pobenedyktyński z pierwszej połowy XIX w. Po remontach i przebudowie zatracił wartość zabytkową. Przy tej samej drodze w odległości ok. 300 m w stronę Gogołowa stoi kapliczka datowana na połowę XIX w. W ostatnich latach została nieco przebudowana. Znajduje się w niej obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem i symbolicznym przedstawieniem Trójcy Świętej. Według legendy obraz zostawili konfederaci barscy uciekający przed Moskalami.
Na stronie internetowej Mała Architektura Sakralna - oraz obiekty historyczne XVIII – I połowa XX w. - powiat Dębica, gmina Brzostek3 znajdujemy poniższą wzmiankę:
Opacionka, przy drodze w stronę Gogołowa stoi kapliczka datowana na połowę XIX w. W ostatnich latach została nieco przebudowana. Znajduje się w niej obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem i symbolicznym przedstawieniem Trójcy Świętej. Według legendy obraz zostawili tu konfederaci barscy uciekający przed Moskalami. We frontonie umieszczono figurkę Chrystusa Frasobliwego.
Informacja ta jest potwierdzeniem powyższej, tyle że – dwie rzeczy wymagają sprostowania... i chyba wyjaśnienia.
Rzecz pierwsza: obraz ten znajduje się obecnie w refektarzu plebani kościoła parafialnego p.w. Zwiastowania Pańskiego w Januszkowicach w gminie Brzostek.
Rzecz druga, i chyba najważniejsza: w czerwcu br. wybraliśmy się do Januszkowic, by obejrzeć wspomniany obraz, a dzięki uprzejmości Proboszcza parafii, ks. Stanisława Mirka, mogliśmy ów wizerunek sfotografować. Uzyskaliśmy także zgodę na jego prezentację na naszych łamach.
Obraz urzeka swoją prostotą: Święta Trójca znajduje się w centralnym miejscu, nad nią, we frontonie Matka Boża z Sercem Gorejącym. Właśnie! – opis z powyższych wzmianek mówi o MB z Dzieciątkiem. Zatem, gdzie tkwi błąd? Być może w tym, że do takiego wyobrażenia Matki Bożej przywykliśmy. A późniejsze informacje są tylko powtórzeniem. Dziś trudno jest odtworzyć historię obrazu, jednakże proboszcz januszkowickiej parafii potwierdza jego konfederackie pochodzenie zachowane w tradycji i pamięci.
Niedaleko stąd, stoczono 15 maja 1770 r. krwawą bitwę pod Pilznem, w Dęborzynie. Konfederaci barscy ponieśli w niej porażkę. Być może droga ucieczki wiodła przez Brzostek i Opacionkę na Frysztak. I być może właśnie wtedy obraz ten tu pozostawiono.
Dzisiejsza kapliczka w Opacionce pochodzi z połowy XIX w. - czy może była wcześniej w tym miejscu starsza? Nie wiemy. Nie wiemy także, jak do obecnej kapliczki ów obraz trafił. Poruszamy się po wąziutkiej ścieżynie przekazu, legendy – i ten domysł musi nam wystarczyć. W tradycji mieszkańców obraz jest po prostu „konfederacki”. Prezentując obraz na naszych łamach, mamy nadzieję, że może znajdzie się ktoś, kto rzuci promyk światła i rozświetli mrok tajemniczości jego pochodzenia.
opracowanie: Marian Kozłowski
fot. Dariusz Zając
Bibliografia:
1 ks. Stanaszek, urodził się i dorastał w Brzostku. Przewodnik ten, jak sam pisze we wstępie, jest owocem pieszych i rowerowych wycieczek po okolicy.
2 Ks. Bogdan Stanaszek, Brzostek i okolice, Brzostek 1993.
Ostatnia aktualizacja:
25-11-2015 22:49:03
wróć do miejsc związanych z Konfederacją Barską
wróć do strony głównej Konfederacji Barskiej
