Kalendarium wydarzeń konfederacji barskiej
ROK 1768
Teksty podświetlone na żółto dotyczą Podkarpacia.
STYCZEŃ
1768 r.
Lwów. W połowie stycznia 1768 r. w klasztorze Bernardynów we Lwowie ustalono plan działania i zręby organizacji wojskowej. Wydano szczegółowe instrukcje. Np. "Każdy musi mieć parę koni, pistolety, pałasz, proporczyk, znak krzyża na lewym boku, kuczmę sukienną z wierzchem pąsowym z 4 rogami, bez daszka, obszytą barankiem”.
LUTY
24 II 1768 r.
Warszawa, podpisano „Traktat wieczysty między Imperium całej Rosji i Rzeczpospolitą Polską” o wieczystej przyjaźni pomiędzy Rosją a Rzeczpospolitą.
26 II 1768 r.
Warszawa na tzw. „Sejmie Repninowskim” uchwalono prawa kardynalne, potwierdzające dotychczasowe przywileje szlachty w Rzeczpospolitej.
http://pl.wikipedia.org/wiki/Sejm_Repninowski
29 II 1768 r.
W Barze na Podolu zawiązano Konfederację, akt „Kiedy wolne i niepodległe”
[Wł. Konopczyński, Konfederacja barska, Wyd. VOLUMEN, Warszawa 1991, s. 40.]
http://pl.wikisource.org/wiki/Akt_za%C5%82o%C5%BCenia_konfederacji_barskiej
MARZEC
3 III 1768 r.
Warszawa, zakończenie obrad tzw. „Sejmu Repninowskiego”. Wyłoniona przez sejm 71-osobowa delegacja została zmuszona do przyjęcia niemal pełnego równouprawnienia dysydentów- innowierców, ograniczenia przywilejów kleru, uchwalono prawa kardynalne, gwarantujące anachroniczne podstawy ustroju Rzeczpospolitej; sejm zatwierdził uchwały delegacji i poddał je pod gwarancję Katarzyny II. Rzeczpospolita od tego czasu stała się de iure protektoratem Rosji.
[Wielka Encyklopedia PWN, t. 24, Wyd. PWN 2004, s.488.]
http://pl.wikipedia.org/wiki/Sejm_Repninowski
4 III 1768 r.
W Barze na Podolu zawiązano i zaprzysiężono związek zbrojny. Akt „Jako każdemu w wolnym narodzie urodzonemu”, podpisało 298 konfederatów. Na czele związku stanął Józef Pułaski - starosta warecki. Komendantami chorągwi zostali jego synowie: Franciszek - starosta augustowski, Kazimierz - starosta zezuliniecki i Antoni - starosta czereszeński.
[Wł. Konopczyński, Konfederacja barska, Wyd. VOLUMEN, Warszawa 1991, s. 40.]
4 III 1768 r.
Uniwersał J. Pułaskiego „Kiedy z woli i przeznaczenia”.
[Wł. Konopczyński, Konfederacja barska, Wyd. VOLUMEN, Warszawa 1991, s. 40.]
5 III 1768 r.
Uniwersał M. Krasińskiego „Przy tak okropnym”.
[Wł. Konopczyński, Konfederacja barska, Wyd. VOLUMEN, Warszawa 1991, s. 40.]
10 III 1768 r.
Warszawa, Docierają pierwsze sygnały o zawiązanej konfederacji w Barze.
[Literatura konfederacji barskiej, Silva rerum, Pod red. Janusza Maciejewskiego, Warszawa, DiG, 2009, s. 223.]
11 III 1768 r.
Konferencja ministerialna przy królu z udziałem kilku zaproszonych osób (ks. Kazimierz Poniatowski, Ksawery Korczak Branicki, Michał Czartoryski, Stanisław Lubomirski) pierwszy raz rozważała sytuację. Nic nie uchwalono, zalecono wszelką ostrożność.
[Wł. Konopczyński, Konfederacja barska, Wyd. VOLUMEN, Warszawa 1991, s. 44-45.]
12 III 1768 r.
List J. Pułaskiego do „województw, ziem i powiatów” zagrzewających „wszystkich zacnych i godnych tej ojczyzny synów” do dźwigania konającej ojczyzny i samych siebie.
[Wł. Konopczyński, Konfederacja barska, Wyd. VOLUMEN, Warszawa 1991, s. 47.]
16 III 1768 r.
Król czyta ordynanse barzan w odpisach.
[Wł. Konopczyński, Konfederacja barska, Wyd. VOLUMEN, Warszawa 1991, s. 45.]
24 III 1768 r.
Senat obraduje nad wezwaniem Moskwy do pomocy. Za głosowało 14 senatorów, przeciw 14.
[Wł. Konopczyński, Konfederacja barska, Wyd. VOLUMEN, Warszawa 1991, s. 46.]
26 III 1768 r.
Po dwudniowej akcji zmiękczania opozycji przez Repnina, króla i jego kochankę Senat przyjął większością głosów, a król podpisał uchwałę o pomocy Moskwy.
[Wł. Konopczyński, Konfederacja barska, Wyd. VOLUMEN, Warszawa 1991, s. 46.]
29 III 1768 r.
Jeszcze przed otrzymaniem instrukcji od Katarzyny II, wysłanych z Petersburga początkiem kwietnia, Repnin pchnął przeciw konfederatom korpus ekspedycyjny pod dowództwem generała Kreczetnikowa. 29 marca Kreczetnikow ruszył przez Zamość w kierunku Lwowa.
[Wł. Serczyk, Hajdamacy, Wyd. Literackie, Kraków 1978, s. 291.]
31 III 1768 r.
Nowo-Konstantynów, zwycięska niewielka potyczka konfederatów z oddziałkiem Rosjan.
[Literatura konfederacji barskiej, Silva rerum, Pod red. Janusza Maciejewskiego, Warszawa, DiG, 2009, s. 223.]
KWIECIEŃ
1768 r. Bar
Walki na Ukrainie trwały od kwietnia 1768 r. i zakończyły się 20 czerwca zdobyciem Baru i przejściem resztek wojsk konfederackich do Mołdawii. Pod presją wojsk carskich konfederaci barscy po początkowych sukcesach wycofują się przez Mołdawię i Litwę do Korony i Małopolski.
9 IV 1768 r.
Doszło do pierwszych poważniejszych starć. Polacy opanowali Winnicę, wypierając tamtejszy garnizon carski.
[Andrzej Dudziński, Pułaski. Wielki mały rycerz, Wyd. Dolnośląskie, s. 52]
21 IV 1768 r.
Skonfederowała się Lubelszczyzna pod Józefem Rojewskim. (Ale bunt stłumiono w zarodku).
[Literatura konfederacji barskiej, Silva rerum, Pod red. Janusza Maciejewskiego, Warszawa, DiG, 2009, s. 224.]
23 IV 1768 r.
K. Pułaski z kasztelanicem Giżyckim {Kajetan?} obronili Starokonstantynów przed bojowym generałem Serbochorwatem Podgoriczaninem.
[Wł. Konopczyński, Konfederacja barska, Wyd. VOLUMEN, Warszawa 1991, s. 56.]
23 IV 1768 r.
Skonfederowało się województwo lubelskie.
[Wł. Konopczyński, Dzieje Polski Nowożytnej, t. 2, Wyd. B. Świderski, Londyn, s. 308.]
26 IV 1768 r.
Ziemia halicka, skonfederowała się pod Marianem Potockim.
[Literatura konfederacji barskiej, Silva rerum, pod red. Janusza Maciejewskiego, Warszawa, DiG, 2009, s. 224.]
MAJ
2 V 1768 r.
Skonfederowało się województwo bracławskie pod Joachimem Potockim, podczaszym litewskim.
[Wł. Konopczyński, Dzieje Polski Nowożytnej, t. 2, Wyd. B. Świderski, Londyn, s. 308.]
7 V 1768 r.
W starciu pod Ułanowem konfederaci ponieśli druzgocącą porażkę. Stracili 1000 zabitych i 250 wziętych do niewoli.
[Wł. Serczyk, Hajdamacy, Wyd. Literackie, Kraków 1978, s.291.]
11 V 1768 r.
Ogłoszono konfederację w województwie bracławskim. Jej marszałkiem został Joachim Potocki, który 11 maja przegrał z kretesem bitwę pod Podhajcami. W wyniku porażki na zachód od terenów, gdzie działali Pułascy, wygasły wszelkie walki powstańcze. Potocki po niefortunnej bitwie, skrył się ze swoim wojskiem na Bukowinie, po stronie tureckiej.
[Andrzej Dudziński, Pułaski. Wielki mały rycerz, Wyd. Dolnośląskie 2010, s. 53.]
17 V 1768 r.
Skonfederowała się ziemia halicka pod Marjanem Potockim.
[Wł. Konopczyński, Dzieje Polski Nowożytnej, t. 2, Wyd. B. Świderski, Londyn, s. 308.]
CZERWIEC
10 VI 1768 r.
W wyniku bitwy pod Wiernyhorodkiem koło Berdyczowa do niewoli dostało się 1360 konfederatów, w wśród nich, Kazimierz Pułaski.
[Wł. Serczyk, Hajdamacy, Wyd. Literackie, Kraków 1978, s.291.]
14 VI 1768 r.
Berdyczów, Kazimierz Pułaski kapituluje bo bohaterskiej obronie.
[Wł. Konopczyński, Dzieje Polski Nowożytnej, t. 2, Wyd. B. Świderski, Londyn, s. 308.]
19 VI 1768 r.
Obrona Baru pod dowództwem Kajetana Giżyckiego, Wojciecha Barszczewskiego i księdza Marka Jandołowicza zakończona zdobyciem „fortecy” przez wojska rosyjskie generała Apraskina i wojska koronne pod wodzą regimentarza Franciszka Ksawerego Branickiego. Wojska polskie nie brały bezpośredniego udziału w szturmie. Straty konfederatów: 150 zabitych, 1162 wziętych do niewoli z tej liczby Rosjanie po bitwie wymordowali 250 polskich jeńców. Rosjanie stracili 250 ludzi. Zdobyli 45 armat, 440 strzelb i 320 szabel co świadczy, że połowa obrońców Baru służyła z gołymi rękoma.
[Wł. Konopczyński, Konfederacja barska, Wyd. VOLUMEN, Warszawa 1991, s. 65.]
21 VI 1768 r.
W Krakowie ogłoszono pod przewodnictwem marszałka województwa krakowskiego Michała Czarnockiego, stolnika ziemi stężyckiej, akt zawiązania konfederacji krakowskiej. Wydano uniwersał.
http://pl.wikipedia.org/wiki/Konfederacja_barska
21 VI 1768 r.
Rzeź Humania.
http://pl.wikipedia.org/wiki/Rze%C5%BA_huma%C5%84ska
24 VI 1768 r.
Oddział kozaków i hajdamaków spalił pograniczne miasto tureckie Bałtę.
[Wł. Konopczyński,Polski Nowożytnej, t. 2, Wyd. B. Świderski, Londyn, s. 312.]
LIPIEC
6-7 VII 1768 r.
Sieniawa-Rymanów. Generalny zjazd szlachty sanockiej (6 tys. uczestników). Jakub Ignacy Bronicki h. Korwin z Nowotańca zostaje marszałkiem ziemi sanockiej i regimentarzem, w 1500 koni rusza na Kraków.
[Beskid Niski. Przewodnik dla prawdziwego turysty, Wyd. Rewasz, s. 55.]
10 VII 1768 r.
Sieniawa-Domaradz. Oddział 1500 zbrojnych wyruszył pod Kraków, przy czym partia Pieniążka stoczyła potyczkę pod Domaradzem.
F. Kiryk, W okresie zaborów i niewoli, [w:] "Rymanów. Dzieje miasta i Zdroju", s. 87.]
12 VII 1768 r.
Targowiska. Nie zwlekając, aż powstaną wezwani przez Bronickiego (w imieniu Joachima Potockiego) ziemianie przemyscy i lwowscy, ale też nie wdając się w bitwę z przybyłym nad Wisłok płk. Suchotinem, uradzono w obozie pod Targowiskami (12 lipca) śpieszyć Krakowowi z pomocą.
[Wł. Konopczyński, Konfederacja barska, Wyd. VOLUMEN, Warszawa 1991, s.79.]
12 VII 1768 r.
Sandomierzanie 12 lipca uchwalili iść w sukurs Krakowowi. Do miasta ruszył więc ze swego Łańcuta książę Marcin Lubomirski wiodąc trzytysięczną, własnym kosztem wyekwipowaną armię.
[Literatura konfederacji barskiej. Silva rerum, Wyd. DiG 2009,s. 226.]
14 VII 1768 r.
Zawiązanie konfederacji wieluńskiej po laską S.A. Gorzkowskiego.
[Jędrzej Kitowicz, Pamiętniki czyli Historia Polski, Wyd. PIW Warszawa 1971, s. 739.]
15 VII 1768 r.
Kęty. Szlachta powiatu śląskiego (księstw zatorskiego i oświęcimskiego) jednogłośnie zadecydowała o przystąpieniu do konfederacji barskiej. Powiat śląski wystawił konfederacką dywizję, marszałkiem został Maciej Bobrowski.
[Piotr Wierzbicki, Działania zbrojne konfederatów w Małopolsce południowej, [w:] „Zeszyty sądecko-spiskie”, Nowy Sącz 3/2008, s. 29.]
17 VII 1768 r.
Kazimierz Pułaski zostaje zwolniony z niewoli rosyjskiej, po czym udaje się do obozu barzan pod Chocimiem.
[Jan Stanisław Kopczewski, Kazimierz Pułaski, Wyd. Interpress, Warszawa 1973, s. 219.]
21 VII 1768 r.
Zawiązanie konfederacji ziemi sieradzkiej. Marszałkiem został Józef Bierzyński.
[A. Wasiak, Rocznik Sądecki X/XI, s. 297.]
SIERPIEŃ
17 VIII 1768 r.
Kraków, źle broniony przez pijaka Czarnockiego, nie zasłonięty należycie przez awanturnika Lubomirskiego, poddał się 17 sierpnia. Tysiące konfederatów, śpiewając żałosne pieśni, ciągnęły do obozu jeńców w Połonnem, a stamtąd w głąb Rosji.
[Wł. Konopczyński, Dzieje Polski Nowożytnej, t. 2, Wyd. B. Świderski, Londyn, ss. 310-311.]
25 VIII 1768 r.
Joachim Potocki, zagarnął regimentarstwo generalne konfederacji należne J. Pułaskiemu, którego wraz z Krasińskim odsądzili od władzy, jako człowieka nieposłusznego i podejrzanego o zależność od Czartoryskich, co skończyło się dla starosty wareckiego w maju 1769 r. w areszcie pod strażą Tatarów.
[Wł. Konopczyński, Dzieje Polski Nowożytnej, t. 2, Wyd. B. Świderski, Londyn, s. 314.]
WRZESIEŃ
11 IX 1768 r.
Mianowanie przez Michała H. Krasińskiego regimentarzem generalnym Joachima Potockiego (z pominięciem Józefa Pułaskiego).
[Jędrzej Kitowicz, Pamiętniki czyli Historia Polski, Wyd. PIW Warszawa 1971, s. 739.]
25 IX 1768 r.
Turcja wypowiada wojnę Rosji. Bezpośrednim pretekstem było naruszenie terytorium tureckiego przez oddział Kozaków, ścigających konfederatów barskich i spalenie Bałty. Rzeczywistym celem Turcji było wsparcie konfederacji barskiej i wypędzenie wojsk rosyjskich z Rzeczpospolitej.
http://pl.wikipedia.org/wiki/Wojna_rosyjsko-turecka_(1768-1774)
PAŹDZIERNIK
6 X 1768 r.
Porta, dotychczas bezprzykładnie okłamywana przez posła rosyjskiego Obrezkowa, straciła cierpliwość i na znak wojny kazała odwieźć kłamcę na ośle do Zamku Siedmiu Wież.
[Wł. Konopczyński, Dzieje Polski Nowożytnej, t. 2, Wyd. B. Świderski, Londyn, s. 312.]
29 X 1768 r.
Nieśwież, sromotna kapitulacja Radziwiła Panie Kochanku. Recesy marszałków litewskich województw.
[Jędrzej Kitowicz, Pamiętniki czyli Historia Polski, Wyd. PIW Warszawa 1971, s. 740.]
GRUDZIEŃ
16 XII 1768 r.
Pod gwarancją Francji konfederaci zawarli nieformalny traktat przymierza polsko-tatarsko-tureckiego, którego artykuł 4. zobowiązywał Turcję i Chanat Krymski do nie zawierana pokoju z Rosją aż do czasu przywrócenia poprzedniego systemu rządów w Rzeczpospolitej. Państwa te miały też zagwarantować niepodległość Polski zgodnie z klauzulami traktatu pruckiego z 1711.
[Jędrzej Kitowicz, Pamiętniki czyli Historia Polski, Wyd. PIW Warszawa 1971, s. 740.]
opracowanie: teddy
Kto chciałby czytać kalendarium w Wordzie, może to uczynić klikając ikonkę
Ostatnia aktualizacja:
25-11-2015 22:26:02
wróć do kalendarium wydarzeń Konfederacji Barskiej
wróć do strony głównej Konfederacji Barskiej